Güneşin bizim mikro evrenimiz için ne kadar önem arz ettiği aşikar. Dünyadaki tüm enerji döngülerinin sağlanmasından, vücudumuzun hormon dengesine; hayal edebileceğimiz ya da edemeyeceğimiz bir çok konuda doğrudan olarak görev almakta.
En basit ifadeyle, doğal bir ışık kaynağı olarak kullandığımız Güneş, ek bir aydınlatmaya ihtiyaç duymadan nesneleri görebilmemizi sağlıyor. Hem felsefik hem de bilimsel bir soru olan “Görmek nedir?” sorusuna basitçe cevap verecek olursak; herhangi bir ışık kaynağından çıkan fotonların nesnelere çarptıktan sonra göz bebeğinde kırılarak beyinde analiz edilme işlemidir görmek. Ancak elbette bu işlem bir zaman alır ve gördüğümüz hiçbir nesne, aslında tam olarak o an gördüğümüz halinde değildir. Bu da akıllara ilkokuldan beri kalıp bir bilgi olarak aklımıza kazınan cümleyi getirir:
“Güneş bugün yok olsaydı bunu 8 dakika sonra farkederdik.”
Çünkü ışınlar Güneş’in yüzeyinden çıkmasından yaklaşık 8 dakika sonra Dünya’ya ulaşır. Buna biraz matematik katarak daha belirgin değerler üzerinden değerlendirelim. Öncelikle ilkokulda öğretilen bir diğer bilginin aslında o kadar da doğru olmadığını tekrar hatırlatmakla başlayalım:
“Güneş 1 metre daha uzak olsaydı donardık, 1 metre daha yakın olsaydı yanardık.”
Aslında durum o kadar basit değil zira Güneş ile Dünya arasındaki mesafe sürekli olarak değişiyor. Dolayısıyla ışınların Güneş’ten Dünya’ya ulaşması da tarihten tarihe değişkenlik gösteriyor. Ve hatta Dünya üzerindeki herhangi iki farklı noktaya da farklı sürelerde ulaşıyor.
Bu yazının yazıldığı tarih, saat ve koordinat özelinde şu anda bize ulaşan ışınların yaklaşık ne kadar zaman önce Güneş yüzeyinden ayrıldığını hesaplayalım.
Güneş ile Dünya üzerinde bahsi geçen bir koordinatın -daha doğrusu o koordinattan geçen ve dünyanın merkezine ulaşan bir doğru parçasının- belirli bir tarihteki mesafesini bize sunan bir web sitesi sayesinde mesafemizi AU yani Astronomical Unit cinsinden görebiliyoruz (1 AU=149.597.871 KM). Yani, şu gün ve şu saat itibariyle Güneş’in çekirdeğinden Dünya’nın çekirdeğine, bulunduğumuz konumu da delip geçecek şekilde bir çizgi çizersek bu 150.923.599,15 kilometre olacaktır. Bu noktada ışığın boşluktaki hızının 299.792.458 metre/saniye olduğunu bildiğimize göre hesaplamamızı yapabiliriz.
Ancak burada daha doğru bir çalışma yapabilmek için dünyanın ve güneşin çaplarını hesaptan çıkartarak ayrıca göz önüne almak gerekir. Çünkü ışık da ses gibi farklı ortamlarda farklı hızlara sahiptir. Yani bu süreçte ışığın hareketini; Güneş plazması içinde, boşlukta ve Dünya atmosferinde olmak üzere üç farklı ortamda değerlendirmeliyiz.
Güneş’in 7 Milyon C° sıcaklığındaki içi, kütlesiz denebilecek fotonların bile yoğunluğa sebebiyet veren materyallerle etkileşimde bulunmasına ve muazzam bir yavaşlıkta hareket etmesine neden olur. Plazma içerisinde fotonun hareket hızı 0.1 milimetre/saniye olarak kabul edilebilir. Bu bilgiye ek olarak fotonlar Dünya atmosferinde de uzay boşluğundaki kadar hızlı hareket etmezler. Ancak plazma yapısı ile kıyaslandığı zaman neredeyse hiç fark yaratmayacak düzeyde bir yavaşlamadır bu. Dünya atmosferinde yaklaşık 10 binde 3 kadar bir yavaşlamaya maruz kalırlar.
| Işığın toplam 150.923.599,15 km’lik yolculuğu | ||||
| Güneş’in Yarıçapı | Uzay Boşluğu | Dünya’nın atmosfer tabakası | Dünya’nın yarıçapı | |
| Mesafe (km) | 696,350 | 150,220,478.15 | 400 | 6,371 |
| Işığın hareket hızı (m/s) | 0.0001 | 299,792,458 | 299,702,547 | – |
| Geçen süre | 220,811.14 | 501.08 | 0.001334657 | – |
| Birim | YIL | SANİYE | SANİYE | – |
Tüm bu değerler göz önüne alındığında, Güneş’in yüzeyinden çıkan bir ışığın şu anda tam olarak bulunduğumuz konuma ulaşması 501,1 saniye sürüyor.
Ancak ışığın ilk oluşumundan itibaren tüm yolculuğunu göz önüne alırsak çok daha şaşırtıcı bir senaryoyla karşılaşıyoruz: 501 saniye artı 220 bin yıl.
Daha fazla bilgi almak için Çatıges websitesini veya sosyal medya hesaplarını ziyaret edebilirsiniz.